بازارهای قدیمی اصفهان

در شهر اصفهان كه همواره یكی از مراكز مهم تجاری و اقصادی ایران بوده 37 دهنه بازار با محوریت بازار اصلی و میدان نقش جهان محل فعالیتهای اقصادی و اثرگذاریهای فرهنگی و اجتماعی بوده كه این نقش را همچنان حفظ كرده است.

شهر اصفهان نیز به دلیل قدمت و عظمتی كه در طول تاریخ و بویژه پس از ظهور اسلام داشته، از نظر تعداد بازارهای باشكوه و جالب در میان شهرهای كشور جایگاهی برجسته داشته بطوری كه مورخین در دوران های مختلف از این شهر توصیف های زیادی داشته اند.

بازارهای فعلی اصفهان كه یادگار عصر دیلمیان و سلجوقیان بویژه صفویه است در طول تاریخ همچون سایر بناها و آثار این شهر تاریخی فراز و نشیب های مختلفی را به خود دیده است.

بازارهای تاریخی اصفهان عبارتند از :

 بازار قیصریه :
مهمترین بازار اصفهان بازار قیصریه است كه میدان امام را به میدان عتیق (كهنه) و اصفهان عصر سلجوقی مربوط می كند. این بازار كه بازار سلطانی نیز نامیده می شود در زمان صفویه یكی از باشكوهترین بازارهای ایران و بزرگترین مركز داد و ستد بود كه انواع پارچه های گرانقیمت و اجناس مختلف در آن به فروش می رسید.
بازار قیصریه در سال ۱۰۲۹ هجری قمری احداث گردید و دروازه باشكوه و نفیس آن نیز قیصریه نامیده می شد. از این بازار كه سقفی گنبدی دارد به عنوان بزرگترین و مجلل ترین بازارهای اصفهان نام برده می شود.

 بازار شاهی (بازارچه بلند)
علاوه بر بازار قیصریه، بازارهای دیگری هم در اصفهان وجود داشتند كه معروف ‌ترین آن‌ ها بازار شاهی یا بازارچه بلند است كه در سال 1118 هجری برابر با 1706 میلادی به همراه مدرسه و سرای فتحیه در زمان شاه سلطان حسین آخرین حكمران صفویه ساخته شد.
این بازار در خیابان چهارباغ و در عصر صفوی به كوی شاهزادگان متصل می شده و آن را به نام شاهزادگان می نامیدند.


 بازار بزرگ اصفهان
این بازار از میدان امام (ره) شروع و به بازار طوقچی ختم می شود. در این بازار مجموعه ای از سراها، تیمچه ها، مساجد و مدارس اصفهان به چشم می خورد.

*بازار غاز
بازار غاز از آخر میدان عتیق شروع و به محله جوباره وصل می شود و از طرف دیگر به بازار بزرگ متصل می شد.
این بازار از بازارهای معروفی است كه در بیشتر كتابهای مربوط به اصفهان نامی از آن به چشم می‌خورد. مرحوم بهشتیان بازار غاز را به همراه برخی بازارهای دیگر از بقایای بازارهای قدیمی‌ می داند.
بازار غاز در زمان حال نیز دائر است و بسیاری از محققان و شهرسازان بر این عقیده هستند كه این بازار در روی بلندی قرار گرفته و نسبت به محیط اطراف ارتفاع دارد.

 بازار مسگرها
بازار مسگرها از بازارهای اصفهان است كه در ضلع غربی میدان نقش جهان و در شمال كاخ عالی قاپو قرار دارد.
این بازار در زمان حكومت صفویه ساخته ‌شد و مركز تولید ظروف مسی بود، اما اكنون به بازار عرضه این تولیدات تبدیل شده و ضرباهنگ ناشی از برخورد چكش و مس سالهاست كه دیگر از این بازار شینده نمی شود .

بازار گلشن یا جارچی
این بازار از چهار سوی ' قلندرها ' تا محل دروازه اشرف امتداد دارد و از ساختمان های عصر صفوی است.
اماكن قدیمی‏ كه در این بازار واقع شده، مسجد ' ملك علی بیك جارچی باشی ' از عهد شاه عباس كبیر سال 1019 هجری قمری و مدرسه ملا عبدالله در سال 1022 هجری قمری است.
سرای بزرگ، گلشن، فخر و دو تیمچه تجاری و مهم ازجمله سراهای این بازار محسوب می شود .

بازار دروازه اشرف
این بازار از دروازه اشرف شروع تا چهار سوی شاه ( از بناهای عصر شاه عباس ) و مدرسه ملاعبدالله امتداد دارد و مربوط به عصر صفویه است.
مدرسه جده بزرگ ساخته شده در سال 1058 هجری قمری و مدرسه ملا عبدالله از بناهای شاه عباس كبیر در این بازار واقع شده است.

بازار لواف ها و آهنگران
این دو بازار در دو طرف خیابان حافظ كه از میدان شاه منشعب می شود قرار دارند.
مدرسه خواجه ملك در شمال شیخ لطف الله و مشرق بازار لوافان و آهنگران واقع شده است.

بازار كفشدوزها
این بازار از محدوده مسجد شیخ لطف الله تا مسجد امام (ره) امتداد دارد در جهت سمت جنوب و غرب میدان نقش جهان و طرفین كاخ عالی قاپو واقع شده است.

بازار رنگرزها
این بازار كه از بناهای شاه عباس كبیر است از بازار كفشدوزها به بازار دارالشفاء منتهی می شود و اكنون هم دائر است.

بازار چهارسو نقاشی
بازار چهارسو نقاشی بازار بزرگی بوده كه قسمتی از آن باقی مانده و اكنون در جنوب خیابان شاه عباس واقع است. مدرسه مریم بیگم و چهارسو نقاشی در این بازار قرار داشته ‏اند.

بازار مقصود بیك (چهارسو مقصود)
این بازار از جنوب شرقی میدان نقش جهان تا بازار حسن آباد امتداد دارد. امامزاده احمد و مسجد ساروتقی در این بازار واقع شده ‏اند و تكیه گلبنده ‏ها در نزدیك امامزاده احمد قرار دارد.

بازار ریسمان
این بازار از انشعابات بازار عربان بوده و به میدان هاتف متصل می شود.

بازار نجف آبادی ها
این بازار از منشعبات بازار عربان قدیم بوده است و سراهای خانی و اردستانی در این بازار قرار دارند.
از این بازار كوچه‏ ای منشعب می شود كه به دو مناره گنبدسلطان بخت آغاملكه آل مظفر می رسد.
در وسط این بازار حمام كوچكی است از آثار شیخ بهایی وجود دارد.

بازار نیم آورد
از بازار اصفهان، بازاری منشعب می شود به نام بازار نیم آورد و به خیابان جدید متصل می شود.
مدرسه تاریخی نیم آورد كه از بناهای عهد شاه سلطان صفوی است در این بازار واقع شده و نیز مساجد خیاط ها، نو، ذوالفقار و شیشه در این بازار قرار دارند.

بازار تفنگ سازها
این بازار در عصر شاه عباس بزرگ احداث شده است.
بازار تفنگ سازها در سرای مخلص به بازار سماورسازها می ‏پیوندد و نام بازار انشعابی آن چنانكه گفته شده بازار چخماق سازها است. این دو بازار زمانی به نام شمشیرگرها موسوم بوده ‏اند.

بازار كلاهدوزها
این بازار به بازار قیصریه منتهی می شود و مقابل بازار قنادها است.

بازار زرگرها
بازاری است كه از چهارسوی كرباس فروش ها به بازار قهوه كاشی ها منتهی می شود.
در وسط آن چهارسویی است و به دارالشفاء منشعب می شود. چنانكه گفته شده مسجد كوچك دارالشفا در این بازار انشعابی قرار داشته است .

بازار قنادها
در عهد صفویه این بازار مخصوص قلمزن ها و قندیل سازان بوده و در دوران قاجاریه تبدیل به بازار قنادی ها شده است.

بازار علیقلی آقا
این بازار در محله بید آباد واقع و دارای چهارسویی زیباست كه در دوران شاه سلطان توسط علیقلی آقا درباریان احداث شده در این بازار مسجد و حمام 'علیقلی آقا' نیز قرار دارد.